Geef de aarde door. In Hemelsnaam

Bert Oostveen over Laudato Si en het klimaat

In december 2021 ben ik gevraagd iets te vertellen over de Klimaatproblematiek en vooral over Laudato Si, de encycliek uit 2015 van Paus Franciscus, met als ondertitel: ‘Over de zorg voor het gemeenschappelijk huis’. “Laudato Si’’- betekent: “Wees geprezen mijn Heer', zoals de heilige Franciscus van Assisi al zong.

Op verzoek heb ik de tekst daarvan op deze website van Jansbeek ekklesia laten plaatsen zodat u die nog eens tot u kunt nemen.

Geef de aarde door. In Hemelsnaam!

Dat was het motto van de ‘Interreligieuze Klimaatviering’ in de Westerkerk in Amsterdam, voorafgaand aan de Klimaatmars op 4 november jl. Aan deze klimaatmars namen ± 40.000 mensen deel, waaronder ook heel wat ouders met hun kinderen en ik zag ook veel opa’s en oma’s.

Ik heb niet zoveel met allerlei hoogdravende kerkelijke teksten, maar toen ik deze encycliek van paus Franciscus las, was ik zeer verbaasd en onder de indruk. Reden om naar Amsterdam te gaan.
Zonder enig meel in de mond wordt op zeer duidelijke, directe en indringende wijze benoemd wat er aan de hand is, wat onze eigen rol daarin is en hoever het afstaat van de boodschap die Jezus ons geleerd heeft. Op een bijeenkomst in 2017 noemde Herman Wijffels Laudato Si: ‘het meest integrale ecologische document van dat moment’.

In Arnhem-Zuid hebben we over Laudato Si een aantal avonden belegd, o.a. samen met Guy Dilweg –oud voorzitter van Pax Christi en stichter van het Franciscaans Milieuproject-, een avond met iemand van Greenpeace o.a. over Klimaatvluchtelingen en een derde avond met Kees Tinga van De Groene Kerk.
De H. Lucaskerk is inmiddels Groene Kerk geworden en we proberen dat vol te houden.

Dit is natuurlijk geen vrolijk onderwerp, maar dat zij destijds de voormalige vicepresident van de Verenigde Staten Al Gore ook al in zijn film “An inconvenient truth”.
Er is natuurlijk wel iets aan de hand!

Welke signalen zijn er waarover we ons flink zorgen zouden moeten maken?

De foto is van sukhdev-singh

Enorme onbeheersbare bosbranden op verschillende continenten;.
Abnormaal grote sprinkhanenplagen;
Op vele plaatsen op de aarde grote en verwoestende wateroverlast door abnormaal veel regen, zoals recent zelfs dicht bij huis in Zuid Limburg, België en Duitsland;
Versneld smeltende gletsjers wat kan leiden tot een tekort aan zoet water en een ontdooiende permafrost, waarbij veel methaan en CO2 vrijkomt; Wist u dat enkel Oostenrijk al 19.000 energie en water vretende sneeuwkanonnen worden ingezet, in om het skitoerisme te redden?
Grote droogte op vele plaatsen, vooral op het zuidelijk halfrond, waardoor mensen daar hun bestaansmogelijkheden verliezen en op drift raken. Er wordt voorspeld, dat we de komende 30 jaar rekening moeten houden met meer dan 250 miljoen klimaatvluchtelingen;Hou de eigen omgeving schoon. Plastic ruimen in eigen omgeving. Gek idee?
(Voorbeeld Dick Tiemens - 11 jaar geleden – elke 2 weken Schelmseweg);
Een toenemend verlies van biodiversiteit, planten en dieren die uitsterven of daarmee worden bedreigd..
COVIT-19, een nietig virus dat we met het blote oog niet kunnen zien, maar dat onze hele technologisch hoog ontwikkelde maatschappij totaal ontwricht. Als rijke landen claimen we de vaccins en in andere delen van de wereld is het vaccineren nog nauwelijks van de grond gekomen. Over gerechtigheid gesproken.
En er wordt gezegd dat deze pandemie in het niet valt bij de echte crisis die ons bedreigt, namelijk de Klimaatcrisis!

De kracht van Laudato Si

De kracht van Laudato Si’ vind ik dat daarin de heelheid van de schepping en gerechtigheid uitdrukkelijk door de paus met elkaar worden verbonden. En ook ons dominante economische – maar ook roofzuchtige - systeem blijft in de encycliek bepaald niet buiten schot.
Enkele citaten:

Onze aarde protesteert om de schade die wij haar berokkenen, vanwege het onverantwoord gebruik en misbruik van de goederen die God in haar heeft gelegd.
Wij zijn opgegroeid met het idee dat wij haar eigenaar en heer waren, bevoegd om haar te plunderen (blz. 2).
We moeten ernaar streven een kringloop van productie in te voeren, die hulpbronnen voor allen én voor toekomstige generaties waarborgt en die vereist het gebruik van niet hernieuwbare middelen zoveel mogelijk verminderen, de consumptie te beperken, de doeltreffendheid van het gebruik van grondstoffen te maximaliseren, opnieuw te gebruiken en te recyclen
De klimaatveranderingen veroorzaken bijvoorbeeld migraties van dieren en planten die zich niet hebben kunnen aanpassen en dit tast op zijn beurt de productiemiddelen aan van de armsten, die zicht echter verplicht zien te vertrekken in grote onzekerheid over de toekomst van hun leven en van hun kinderen. Tragisch is dat deze migranten in de internationale conventies niet worden erkend als vluchtelingen (blz. 21)..
De demografische groei i.p.v. het extreme en selectieve consumentisme van enkelen als oorzaak te zien, vormt een manier om de problemen niet onder ogen te zien.
Men wil zo de huidige verdeling van goederen wettigen, waarbij een minderheid denkt in haar recht te staan om op een wijze te consumeren, die men onmogelijk kan veralgemeniseren, omdat de planeet het afval van een dergelijk gebruik zelfs niet zou kunnen bevatten.
We weten boven dien dat men ongeveer een derde van het voedsel dat men produceert verspilt en “voedsel dat men weggooit, is alsof men het rooft van de tafel van de armen” (blz. 33).
Zo wordt duidelijk dat het verval van het milieu en het ethisch verval nauw met elkaar verbonden zijn. Velen zullen zeggen dat ze er niet van bewust zijn dat zij immoreel handelen. Omdat de constante verstrooiing ons de moed ontneemt om de werkelijkheid van een beperkte en eindige wereld gewaar te worden.
Daarom “blijft alles wat broos is, zoals het milieu, weerloos ten overstaan van de belangen van de vergoddelijkte markt, die in een absolute regel zijn veranderd” (blz. 37).
Wanneer de natuur alleen maar wordt gezien als een object van profijt en belang, dan brengt dat ook ernstige gevolgen voor de maatschappij met zich mee. De opvatting die de willekeur van de sterkste ondersteunt, heeft een geweldige ongelijkheid ongerechtigheid en geweld voor het grootste gedeelte van de mensheid bevorderd, omdat de hulpbronnen het eigendom worden van wie het eerste komt of wie de macht heeft. De winnaar krijgt alles
Het ideaal van harmonie, gerechtigheid, broederschap en vrede dat Jezus voorhoudt, staat lijnrecht tegenover dit model (blz. 52).
En Paus Franciscus stelde in 2016 al: “De zorg voor de planeet is een nieuw werk van barmhartigheid”.
De huidige toestand in de wereld, brengt een gevoel van onbestendigheid en onzekerheid voort, dat op zijn beurt vormen van collectief egoïsme begunstigt.
Wanneer mensen egocentrisch worden en hun geweten afsluiten, vergroten zij hun hebzucht. Hoe leger het hart van een persoon is, des te meer heef hij behoefte aan kopen, bezitten en consumeren.
Wanneer dit menstype in de samenleving dominant wordt, zullen alleen die normen worden gerespecteerd die niet ingaan tegen de eigen behoeften.
Daarom vrezen wij niet alleen de mogelijkheid van verschrikkelijke klimatologische verschijnselen of grote natuurrampen, maar ook catastrofes die voortvloeien uit maatschappelijk crises, omdat de obsessie van een op consumptie gerichte levensstijl, vooral wanneer alleen maar weinigen die kunnen voeren, slechts geweld en onderlinge vernietiging teweeg zal brengen (blz. 145).
Het bestaan van wetten en regels is op de lange termijn niet voldoende om slecht gedrag te beperken, ook wanneer er een deugdelijke controle bestaat. Willen gedragsregels belangrijke en duurzame effecten ressorteren, dn is het noodzakelijk dat het merendeel van de leden van de samenleving vanuit en juiste motivering tot persoonlijke gedragsverandering komt (blz. 121).
Ook is het goed te weten dat er zojuist een ‘Laudato Si’ Alliantie Nederland’ is opgericht om het morele en spirituele kompas, dat Laudato si’ biedt, meer onder de aandacht te brengen. Er doen een groot aantal organisaties aan mee, zoals de Konferentie van Nederlands Religieuzen, de Vastenactie, Cordaid, etc.
Tot zover enkele citaten. Een indringende verwoording van wat er aan de hand is en een appèl om in beweging te komen.

We hebben inspirerende politici en visionaire leiders nodigDe foto is van Connor O'Keefe

Daar lijkt het niet erg op als een premier eind april 2021 tegen het AD nog zegt:

“We moeten niet doorslaan met het klimaat, we moeten nog wel een leuk leven blijven leiden. We moeten nog gewoon kunnen barbecueën. Het moet allemaal wel haalbaar en betaalbaar zijn.”.

Hij haalt daarmee het hele gevoel van urgentie weg, plus hij suggereert dat straks niets meer mag. Dat is nog maar helemaal de vraag.

We hebben daarom inspirerende politici en echte en visionaire leiders nodig, met en blik op de lange termijn en de durf om die weg in te slaan en daartoe beslissingen te neem, ook niet populaire.

Gelukkig blijkt een flink deel van de jongeren zich er meer dan ooit van bewust, dat het kapitalisme en de vrije markt simpelweg niet voor iedereen gaat werken: woningmarkt, vaste baan, klimaat, groeiende kloof arm-rijk.

Voor velen is de – nu pas 18 jarige - Zweedse scholiere Greta Thunberg, een inspirerend voorbeeld met haar ‘How dare you’ tegen de regeringsleiders. In navolging van haar gingen wereldwijd vele jongeren de straat op met als leuze:

We want climate change. When do we want it? Now!!”.

Volgende keer moeten we maar eens stilstaan bij inspirerende initiatieven en wat we zelf kunnen doen om te kunnen hopen op en te werken aan een betere toekomst.

De vraag aan ons zal dus zijn: Waar staan wij? Zijn we goede voorouders?

Goed gedaan, Bert!

Mis niets met de Jansbeek Aktueel gratis in je mailbox.
Elke maand op de hoogte van wat blijft en wat verandert.
Schrijf je hier in

misschien ook interessant

februari 18, 2021

Geef de aarde door. In Hemelsnaam

Bert Oostveen over Laudato Si en het klimaat

Geef de aarde door. In Hemelsnaam!

Welke signalen zijn er waarover we ons flink zorgen zouden moeten maken?

We hebben inspirerende politici en visionaire leiders nodigDe foto is van Connor O'Keefe

Het hondje en het schilderijtje

Zonder begin en zonder eind

Bidden doe je binnen