Dansen we over 150 jaar nog?

Dit artikel is een bewerking van een korte inleiding die ik op een samenwerkingsdag van gemeenten heb gehouden.

Mijn vrouw Anne-marie en ik hebben twee kinderen, Hannah, nu 34 en David, nu 32. Beiden gepromoveerd. Dat ze zo slim zijn is niet onze verdienste.

Wel hebben wij op zijn minst hun capaciteiten niet dwars gezeten en op zijn best hen in die capaciteiten gestimuleerd. Dat deden we door goed te kijken wie ze waren en waar zij nieuwsgierig naar waren, wat ze boeiend vonden in hun spel en later door zo nu en dan te vragen of waar ze nu mee bezig waren paste bij wat ze wilden bereiken en voorstelden.

Plotseling naar Afrika vertrekken paste dan bijvoorbeeld bij het loskomen van een romantisch ideaalbeeld van dieren en rijke vriendjes. Of comazuipen met jaargenoten paste dan bij vriendschappen voor het leven sluiten. Niet dat we daar geen moeite mee hadden. Behoorlijk. Maar het ging ons vooral om hoe zij het voor zichzelf konden verantwoorden.

Samenwerkingsverbanden

In organisaties heb ik me altijd op hetzelfde standpunt geplaatst. De mogelijkheden van één mens zijn oneindig groot in vrijheid van denken en voelen, in ruimte van bestaan en handelen. Die mogelijkheden nemen exponentieel toe als die mogelijkheden van alle mensen gekoppeld worden. Dat zien wij in deze tijd gebeuren met internet, met allerhande samenwerkingsverbanden lokaal, nationaal en internationaal.

Wie investeert in mensen?

Nog maar enkele jaren geleden zou en moest Nederland een kennisland worden. (alsof we dat al niet waren). Het land zou bevolkt worden door kennisprofessionals die ons hoog op internationale ranglijsten zouden plaatsen. Er moest dan wel in kennis geïnvesteerd worden. De vraag die nooit beantwoord werd is wie die investering dan moest doen.

Niettemin, de professionals zijn inmiddels gearriveerd. Neem als voorbeeld onze twee kinderen. Ze weten heel veel over heel weinig en komen vast en zeker op het punt dat ze bijna alles weten over bijna niets.

Participeren

Nu moet en zal Nederland een participatiemaatschappij worden. Participeren in een onderneming betekent je inkopen met aandelen, meestal met het idee om er later rijker van te worden. Een overblijfsel van de religieuze idee dat de hemel na de dood betreden kon worden.

Nu zoeken meer en meer mensen de hemel op aarde. Investeren in de maatschappij dus. Dat wil zeggen: in jezelf, in je gezin, in de buurt, in de zorg, in onderwijs, enzovoort, enzovoort. Een hemels idee voor de bezuinigingsprofeten. Scheelt de overheid een bom duiten. En gemeenten die het water na aan de lippen staat, omarmen dat fata morgana met oogkleppen op.

Want: participeren kan echt niet zonder faciliteren. Dat heeft de opvoeding van onze kinderen en jaren werken aan organiseren mij wel geleerd. En faciliteren is weer investeren.

Als je een participatiemaatschappij wilt zul je daarin dus moeten investeren. De vraag wie dat dan zal moeten doen zal ook nu wel in de ochtendmist verdwijnen.

Niettemin, de participatiemaatschappij is wel degelijk aan het ontstaan, bevolkt door de professionals uit de vorige eeuw. Als je de media moet geloven is onze wereld een en al kommer en kwel. Loert er achter elke boom een terrorist. Verhoogt elke ambtenaar zijn inkomen met onterechte declaraties.

Nederland kantelt

Maar kijk eens goed om u heen. Lokaal schieten de laatste jaren burgerinitiatieven als paddestoelen uit de grond. Van lokaal geld tot stadsboerderij. Van boloboost gebiedsontwikkeling in Bos en Lommer tot The Meetplant Community. Initiatieven die allemaal één ding gemeen hebben: radicaal anders denken over onze samenleving.

Die beweging heeft een naam: Nederland kantelt. Hoogleraar Jan Rotmans, de voortrekker van deze beweging, zei in Tegenlicht van VPRO: “de grote ondernemingen zijn in paniek. Met oude verdienmodellen zijn versleten, nieuwe zijn er nog niet. Ze weten in de Board absoluut niet welke kant het op moet”

Mensen gaan anders handelen als ze anders denken. Er zijn inmiddels zo’n 25.000 andersdenkenden in Nederland. Dwarsdenkers, frisdenkers. Jan Rotmans wil dat optillen naar 2,5 miljoen. Ik doe van harte met hem mee.

Als we radicaal anders durven denken gaan we ook anders handelen. Op elke gebied van de samenleving. En dat radicaal anders is hard nodig. Een bekende uitspraak van Einstein is : “Je kunt een probleem niet oplossen op het niveau waarop het ontstaan is.”

Je ziet het aan de financiële sector: maatregelen die vanuit financieel denken voortkomen hebben geen spat verandert aan die sector. Hetzelfde geldt voor elke inrichting van de samenleving, pensioenen, zorg, milieu, energie, ruimte. Oud denken levert meer van hetzelfde aan niet-werkende-oplossingen. Maar hoe kom ik aan Nieuw denken?

5 generaties verder denken

Ik probeer nieuw denken bij mezelf mogelijk te maken door mij die vraag te stellen: Hoe ziet de wereld er over 150 jaar uit? Dat is over 5 á 6 generaties. Bij alles wat ik doe hou ik me die generaties voor ogen. Niet die van mijn kinderen of kleinkinderen. Daar is de emotionele band te sterk en verval ik tot familie-egocentrisme of het behoud van de clan cq stam. Dat is niet voldoende.

Ik-Wij-en de Wereld omvatten niet alleen alles. Ze zijn ook onderling verbonden en wederzijds afhankelijk. Eén enorm groot allesomvattend neuraal netwerk. Wat ik doe en laat heeft eeuwige gevolgen omdat anderen niets anders kunnen dan er op voortbouwen.

Het is goed om nog meer te gaan samenwerken. Maar kijkt u vooral vooruit, 5 generaties verder. Vlieg op de golven van uw oneindige capaciteiten, zeg wat u ziet, voel waarheen die golven u brengen, neem geen blad voor de mond.

U bent een vrije geest, zoals ieder van ons hier. Wat het hier in de gemeente gaat worden hangt van u af. Maar niet alleen van u. Op de meent, die oeroude vergaderplaats, is van oudsher iedereen welkom, wordt iedereen gehoord, is iedereen professional, kenniswerker, participant, maar vooral vormgever van de samenleving. Niemand uitgezonderd. De Meent is de participatiemaatschappij.